„KARATE było i jest drogą w harmonii Japonii, odbiciem jej tradycji, kultury i mentalności; karate jest też sztuką – samurajską drogą harmonii pomiędzy sprawnością, a mądrością; karate jest również sportem – rodzajem współzawodnictwa, walki, porażki i zwycięstwa; ale przede wszystkim karate jest drogą do pokonania własnego zmęczenia, bólu, zniechęcenia, jest drogą do pokonania samego siebie.”

 POCZĄTKI KARATE NA OKINAWIE

 Przez wieki nic nie wskazywało, że Okinawa będzie kolebką współczesnego Karate - (Okinawa - największa z wysp ciągnącego się łukiem od Kiusiu do Tajwanu archipelagu Ryukyu, która stała się częścią Japonii od 1875 r.). Do około XII wieku życie nielicznej społeczności wyspiarskiej nie należało do zbyt ciekawych i urozmaiconych. Głównym jej zajęciem było rybołówstwo i rolnictwo. Wiek V i VI to okres nasilenia się kontaktów Japonii z Chinami. Coraz liczniejsi przybysze z kontynentu reprezentują nie tylko odmienną kulturę, zwyczaje i wierzenia, ale także posiadają nieznane dotąd w państwie Yamoto umiejętności, wytwory rzemiosła i przedmioty sztuki. Od 1393 r. zauważa się duży napływ chińskich osadników, co wpływa na zaznaczenie się kultury chińskiej wśród tamtejszej ludności. Dla wyspy są to lata bogatej wymiany handlowej z Chinami, Indonezją, Malajami i Koreą. Rozbudowie ulegają miasta i porty, a największy port Okinawy Naha jest jednym z ośrodków, gdzie skupiał się w średniowieczu handel. W tym samym czasie Archipelag Ryukyu zaczyna być obiektem nasilającej się penetracji japońskiej. Spowodowane tym faktem osłabienie gospodarcze i nędza panująca na wsiach są powodem wybuchających co jakiś czas buntów i rozruchów chłopskich. Aby położyć kres walkom wewnętrznym panujący od 1592 r. Oda Nabunga  i jego następca Toyotomi Hideyoshi zarządzają konfiskatę wszelkiej broni będącej w posiadaniu chłopstwa i wprowadza zakaz jej posiadania. Przepis ten obowiązuje przez kolejne lata, a przestrzeganie go doprowadziło wręcz do absurdu. Podobno na placu każdej wioski był wbity pal, do którego przymocowano łańcuchem siekierę i nóż używany do patroszenia ryb. Wszelkie pozostałe noże  i siekiery skonfiskowano. Takie i podobne posunięcia władz okupacyjnych wywołały skutek odwrotny i stały się sygnałem do sprzeciwów, tworzenia tajnych związków, które w czasie nocnych zebrań, poświęcały dużo czasu na naukę różnych metod walki. Ci, którzy byli w Chinach widzieli proste, drewniane narzędzia i mistrzów posługujących się nimi z wielką zręcznością. Poznane tam sposoby walki szybko zadomowiły się na Okinawie. Dwuczłonowy (nun-chaku) i trójczłonowy (san-setsu-kon) oraz miejscowego pochodzenia przyrząd pomocny przy sadzeniu ryżu (sai) stały się szybko bronią niemniej groźną niż samurajski miecz. Jednak dzisiejsza sława ludzi Okinawy nie pochodzi  od ich perfekcyjnego władania nun-chaku czy sai, lecz od posiadanych umiejętności walki wręcz. Pierwszą znaną sztukę walki ćwiczoną bez użycia jakiejkolwiek broni, opartą wyłącznie na zadawanych rękami i nogami uderzeniach nazywano „Te” – co znaczy ”ręce”. Inną spotykaną nazwą jest „Okinawa-te”, która pojawia się także później, pod koniec XVIII w. Dzisiaj oryginalnej techniki Okinawa-te nie znamy. Wiemy tylko, że oparta była na prostych, silnych ruchach i wysokich postawach. Jej ślady  odnaleźć można w kilku tradycyjnych stylach, uprawianych do dzisiaj ze zmiennym powodzeniem na terenie Okinawy. Zdaniem japońskich badaczy dziejów karate, sztuka ta istniała już przed pojawieniem się na wyspie chińskich sztuk walki. Przyczynił się do tego znacznie Sakugawa, mieszkający w Shuri – jednym z większych miast Okinawy. Na początku XVII wieku udał się na kontynent wyłącznie w celu poznania chińskich sztuk walki. Przebywając kilkanaście lat w domu Takahary Peichin – wielkiego eksperta Kung-fu, opanował gruntowne przekazane mu umiejętności. Wróciwszy na Okinawę zyskał sławę niepokonanego mistrza, nazywano go więc niekiedy Te-Sakugawa lub To-te Sakugawa. W 1761 r. przybywa na wyspę wielki znawca chińskich walk Kwang-Shang-Fu (również Ku Shanku), dając pokazy i nauczając chętnych swej sztuki. Pozostawione przez niego kata Kusanku (włączone w niezmienionej postaci do szkoły Matsubayashi) wskazuje, że mistrz ten nauczał stylu Północny Shaolin. Do dzisiaj na Okinawie i w Japonii ćwiczy się techniki Shaolin-ssu-kempo. Styl ten nazywa się tam Shorinji-kempo. Pamięta się także nazwiska kilku mistrzów, którzy byli nauczycielami wielu znanych ekspertów; Asona, Sakiyama Gushi, Tomoyori, Iwaha, słynny Matsumura, Aragaki, Higaonna, Kuwe i inni. Poznane chińskie techniki doprowadzili wyspiarze do niesamowitej doskonałości tak, że ich ręce i nogi z powodzeniem zastępowały broń. Do XIX wieku nie prowadzono żadnej klasyfikacji stylów i ich odmian, bo nie było takiej potrzeby. Z upływem czasu, ze względu na zarysowanie się wyraźnych różnic w poruszaniu się, wykonywaniu uderzeń i bloków oraz metody oddychania, zaczęto dopatrywać się trzech głównych stylów, wywodzących swe nazwy od miejscowości, które były ośrodkiem ich uprawiania. W ten sposób powstały style Naha-te, Shuri-te, Tomari-te. Z końcem XIX wieku Shuri-te i Tomari-te zbliżają się do siebie, łącząc w jeden styl, który nazywano ogólnie Shuri-te. Systematyki tego stylu miał podobno dokonać Anko Shisku, jeden z największych mistrzów Okinawy.

W Shuri-te – przejścia realizowano po liniach prostych. Szybkie i silne techniki wykonywane były w pełnej harmonii z ruchami ciała przy naturalnym oddechu.

Z kolei Naha-te – oparte jest na ruchach silnych, ale powolnych, twardej i mało zwrotnej postawie. Odmiennie niż w Shuri-te stopy poruszają się po liniach łukowatych. Oddech jest uzależniony od wykonywanej technik. W przeciwieństwie do Shuri-te, Naha-te charakteryzuje brak szybkości w wykonywaniu kata.

Wspólną zaletą obydwu stylów są naturalne postawy i pozycje rąk. Nacisk kładziono raczej na skuteczność, a nie na finezję ruchów, tak charakterystycznych dla wielu stylów chińskich. Z biegiem czasu style uprawiane w miastach Shuri, Tomari i ich okolicy zaczęto określać łączną nazwą Shorin-ryu („młody las”), natomiast style z okolic portowego miasta Naha-shorei-ryu.

Według drugiej klasyfikacji z Naha-te wyodrębniły się dwie szkoły: Uechi-ryu i Goju-ryu (co do tej ostatniej opinie są podzielone. Zdaniem niektórych szkoła ta sformowała się ostatecznie dopiero w latach dwudziestych w Japonii). Shuri-te rozdzieliło się na szkołę Matsubayashi-ryu i dwie inne o jednakowej nazwie Shorin-ryu.

Z początkiem XX wieku „sztuki walki”, uprawiane już tylko dla zdrowia i tradycji, uległyby z czasem zapomnieniu lub stałyby się regionalną ciekawostką Okinawy, gdyby nie energiczna działalność popularyzatorska kilku mistrzów. Dzięki usilnym staraniom Anko Shisku, (o którym już wcześniej wspomniałem), poprosił Shintaro Ogawę – (pełnomocnika do spraw szkół państwowych na Okinawie), aby ten w sprawozdaniu do Ministerstwa Edukacji polecił to-te jako godną upowszechniania formę wychowania fizycznego. Zalecenie to spotkało się ze zrozumieniem japońskich władz oświatowych, które zarządzeniem z 1902 r. zezwoliły na włączenie to-te do programu szkół na terenie Okinawy i kilku sąsiednich wysp.